Những nguyên nhân chính gây xơ gan cổ chướng như là:
- Tác dụng của rượu cồn, đặc biệt những người nghiện rượu.
- Viêm gan B và C.
- Viên gan tự miễn dịch
- Rối loạn ống dẫn mật như xơ gan mật tiên phát và xơ viêm đường mật là các biến chứng của viêm đường mật do sỏi.
- Xơ gan mỡ (bệnh gan nhiễm mỡ do rượu) và viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH)
- Rối loạn chuyển hóa như hemachromatosis, bệnh Wilsons, và thiếu alpha-1 antitrypsin
- Tiếp xúc với một số loại hóa chất độc hại và thuốc trong một thời gian dài như các thuốc điều trị bệnh lao: rimifon, rifamycin…
- Xơ gan được chia thành hai giai đoạn: còn bù và mất bù
- Xơ gan còn bù có nghĩa là gan vẫn còn chức năng khá tốt mặc dù đã hình thành các node sẹo của gan. Cơ thể có thể biểu hiện các triệu chứng lâm sàng một cách mờ nhạt.
- Xơ gan mất bù có nghĩa là chức năng và cấu trúc của gan đã bị hư hỏng nặng và gây rối loạn chức năng của cơ thể. Bệnh nhân xơ gan mất bù biểu hiện nhiều triệu chứng và biến chứng nghiêm trọng và đe dọa tính mạng.
Triệu chứng sớm của xơ gan còn bù có thể bao gồm:
- Mệt mỏi và đặc biệt có biểu hiện ‘cơn mệt’ do khả năng dự trữ , điều hòa glucose máu của gan kém hoặc mất.
- Chán ăn, ăn uống không ngon, sợ mỡ và giảm cân
- Buồn nôn hoặc đau bụng, hay chướng bụng, ăn uống không tiêu.
- Các sao mạch có thể xuất hiện trên da hay gặp ở ngực. Đây là những đốm đỏ cỡ đầu kim mà từ đó mạch máu nhỏ tỏa ra.
- Xơ gan tiến triển đến một giai đoạn mất bù, bệnh nhân có thể phát triển các triệu chứng sau đây:
- Chất lỏng tích tụ ở chân và bàn chân (phù) và ở bụng (cổ trướng). (do sự giảm protein máu và tăng áp lực tĩnh mạch cửa ở gan)
- Vàng da. Gan không chuyển hóa được bilirubin trong máu dẫn đến ứ đọng các thành phần này trong máu và tích tụ ở mô mỡ dưới da, các tổ chức thần kinh. Biểu hiện trên lâm sàng là tình trạng hoàng đản- vàng da, vàng niêm mạc.
- Ngứa. phát triển từ sự tích tụ của các sản phẩm mật, triệu chứng ngứa không giảm đi khi ta dùng các thuốc chống ngứa.
- Lòng bàn tay có thể màu nâu đỏ và đầy vết loang lổ, một biểu hiện được mô tả trong lâm sàng như là bàn tay son.
- Ở nam giới, sưng vú hoặc co rút tinh hoàn có thể xảy ra do sự rối loạn nội tiết tố nam.
- Tình trạng giảm đông máu, hay gặp các chảy máu từ nhỏ cho đến lớn tùy từng mức độ như : vết bầm tím, chảy máu chân răng, chảy máu cam, kinh nguyệt kéo dài…
Các biến chứng
Một lá gan bị mất chức năng ảnh hưởng đến hầu hết các cơ quan và hoạt động chức năng của toàn bộ cơ thể, bao gồm cả các chức năng tiêu hóa, nội tiết tố, và hệ thống tuần hoàn,tim mạch… Xơ gan mất bù làm tăng nguy cơ gây ra các biến chứng nặng và đe dọa tới tính mạng. (Một khi mất bù xảy ra, tỷ lệ tử vong mà không ghép gan có thể cao tới 85% trong vòng 5 năm). Các biến chứng nghiêm trọng nhất liên quan tới sự tăng áp lực tĩnh mạch cửa – tĩnh mạch đưa máu từ ruột về gan).
Chúng bao gồm:
Cổ trướng
Xuất huyết tiêu hóa (chảy máu ở dạ dày và thực quản do giãn mạch máu từ vòng nối giữa tĩnh mạch thực quản và tĩnh mạch cửa)
Viêm phúc mạc do vi khuẩn là một dạng viêm phúc mạc (viêm màng bụng) liên quan đến cổ trướng. xơ gan gây rối loạn cơ quan miễn dịch do gan đóng vai trò tổng hợp các nguyên liệu cho hệ miễn dịch ( các globulin) nên cơ thể dễ dàng bị bệnh dưới tác nhân vi khuẩn, virus
Bệnh não gan (tổn thương não do gan). Suy giảm chức năng của não xảy ra khi gan không thể khử độc chất độc hại, có thể dẫn đến hôn mê và tử vong.
Ung thư gan là một nguy cơ nghiêm trọng ở bệnh nhân xơ gan.
Điều trị
Xơ gan là tình trạng suy chức năng gan không thể hồi phục. Điều trị tập trung vào việc làm chậm sự tiến triển của tổn thương gan và giảm nguy cơ biến chứng mà do xơ gan gây ra. Các Bác sĩ điều trị chủ yếu tập trung giải quyết nguyên nhân và các triệu chứng của xơ gan như: thuốc kháng virus viêm gan, giải độc gan, các thuốc tăng cường chức năng gan, thuốc kích thích tạo mật, thuốc kiểm soát mỡ máu, chế độ dinh dưỡng phù hợp với bệnh nhân có chức năng gan kém… Nếu tổn thương gan tiến triển dẫn đến suy gan, bệnh nhân có thể có chỉ định cho việc cấy ghép gan là phương thức điều trị triệt để nhất. Bệnh nhân xơ gan có được ghép gan có cơ hội sống rất cao.
Nguồn: Tuelinh